چراغ سبز شرکای اروپایی آمریکابرای فشار بیشتر بر روی ایران / موگرینی نقض برجام آمریکا را اعلام نکرد

بالاخره انتظارها به پایان رسید و ترامپ نظر نهایی خود پیرامون توافق هسته‌ای را اعلام کرد. تا دیروز همه گزارش‌ها پیرامون اقدام احتمالی ترامپ بود و از امروز درباره اعلام عدم پایبندی ایران به برجام.

 

به گزارش رجانیوز ترامپ در سخنرانی 18 دقیقه‌ای خود اعلام کرد که ایران به برجام پایبند نبوده و بعد از کنگره آمریکا خواست تا نقایص برجام را از بین ببرد. دقایقی پس از سخنان ترامپ نیز خزانه‌داری آمریکا سپاه پاسداران را ذیل دستور اجرایی 13224 قرار داد که مربوط به تحریم گروه‌های تروریستی می‌شود. قبل از این سخنان نیز تیلرسون اعلام کرد که قرار است متممی جدید به قانون بررسی توافق هسته‌ای اضافه شود تا برنامه موشکی  هم به عنوان محدودیتی برجامی برای ایران در نظر گرفته شود تا در صورت تخطی از آن، آمریکا حق قانونی (بر اساس قوانین داخلی خود) برای بازگرداندن یکجانبه تحریم‌های هسته‌ای را داشته باشد.

 

در میان این همه نقض عهد و فشار،  تحلیل خیالی توسط برخی دولت مردان ارائه می‌شود و آن‌هم این است که آمریکا اکنون در انزوا قرار گرفته و اروپا با اقدامات ترامپ مخالف است؛ این تحلیل مقدمه‌ای می‌شود تا برابر نقض عهدهای پیاپی آمریکا، همچنان دولت ایران به شکل یکجانبه تعهدات خود ذیل برجام را به اجرا درآورد. اما یک بررسی ساده نشان می‌دهد که این تحلیل اشتباه است؛ از چند جهت می‌تواند این مسئله را اثبات کرد:

 

اولاً به صحبت‌های خانم موگرینی پس از سخنرانی ترامپ اگر نگاه کنید متوجه می‌شوید که مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هیچ کجا اعلام نمی‌کند که آمریکا برجام را نقض کرده است؛ توضیح بیشتر آن‌که اعلام عدم پایبندی ایران به برجام بدون وجود هیچ دلیلی و مدرک صحیحی منجر می‌شود که بانک‌های بزرگ و سرمایه گذاران خارجی با ایران رابطه برقرار نکنند و در واقع عادی شدن رابطه اقتصادی با ایران تحت شعاع قرار می‌گیرد؛ همچنین با قرار دادن سپاه ذیل دستور اجرایی 13224 نیز عملا افزایش لیست تحریمی و افزایش ریسک  همکاری بین المللی بانکی وارد فاز جدیدی می‌شود و از این پس، تمام افراد و نهادهایی که کوچک ترین ارتباط کاری یا حقوقی با سپاه پاسداران داشته باشند، می توانند مانند سیاه چاله ای در لیست تحریم فرو روند. این اقدامات به شکل آشکاری نقض بند 29 برجام است. در این بند می‌خوانیم :

 

29. The EU and its Member States and the United States, consistent with their respective laws, will refrain from any policy specifically intended to directly and adversely affect the normalisation of trade and economic relations with Iran inconsistent with their commitments not to undermine the successful implementation of this JCPOA

 

29- اتحادیه اروپایی و دولت‌های عضو و همچنین ایالات متحده، منطبق با قوانین خود، از هرگونه سیاست با هدف خاص تاثیرگذاری منفی و مستقیم بر عادی سازی تجارت و روابط اقتصادی با ایران، در تعارض با تعهداتشان مبنی بر عدم اخلال در اجرای موفقیت آمیز این برجام خودداری خواهند کرد.

 

لذا باوجود این‌که آمریکا به شکل رسمی برجام را نقض کرده است اما مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا صرفاً به بیانیه خوانی اکتفا کرده و نقض برجام توسط آمریکا را   را اعلام نمی‌کند؛ این اقدام را باید  نشان دادن چراغ سبز به آمریکا و همراهی با این کشور تلقی کرد .(1)

 

ثانیاً امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه امشب در گفت و گو با روحانی که دقایقی قبل از صحبت‌های ترامپ بود نه‌تنها  هیچ اشاره‌ای به نقض برجام توسط آمریکا نمی‌کند بلکه از ایران می‌خواهد که به رغم تلاشهای واشنگتن ، به همکاری خود با آژانس بین المللی انرژی اتمی ادامه داده و به تعهداتش در برجام پایبند بماند! جالب‌تر این‌که رئیس جمهور فرانسه مایل است تا در  دامنه گسترده ای از موضوعات دوجانبه ، منطقه ای و بین المللی با مقامهای ایرانی راجع به آنها گفت و گو و تبادل نظر کند! 

 

ثالثاً صحبت‌های رکس تیلرسون پیش از اظهارات ترامپ نشان از رغبت و تمایل طرف اروپایی به افزایش فشارها بر روی ایران است چنان‌که وزیر خارجه آمریکا گفته که با انگلستان، آلمان و فرانسه درباره آینده صحبت کرده و آن‌ها مسیر پیش‌رو که شامل اجرای سختگیرانه‌تر برجام است را رد نکرده‌اند.(2) تیلرسون حتی گفته که هرچند طرف‌های اروپایی درباره اثربخش بودن بازگرداندن تحریم‌ها خود سوال دارند اما همه موافق هستند که باید مواردی وجود داشته باشد که در آینده اتفاقی بیفتد.(3) این موارد نشان از انعطاف پذیری و رغبت متحدان اروپایی آمریکا برای همراهی با کاخ سفید و افزایش فشارها بر روی ایران دارد.

 

رابعاً در گذشته نیز اتحادیه اروپا همواره نقض برجام توسط آمریکا را نادیده گرفته است. تحریم ویزا، ایسا، کاتسا، برداشت غیرقانونی اموال ایران و موارد فراوان دیگر از این دست همه از جمله مواردی بوده که آمریکا به موجب آن قطعنامه 2231 و برجام را نقض کرده است ایران نیز بارها  از طریق نامه‌های رسمی محمد جواد ظریف این مسئله را به موگرینی اعلام کرده است اما رئیس کمیسیون مشترک برجام تمام این موارد را نادیده گرفته است. در همین ارتباط در آخرین جلسه کمیسیون مشترک برجام که چندی پیش در نیویورک برگزار شد فدریکا موگرینی در بیانیه پایانی خود نه‌تنها اعلام کرد که هیچ نقضی وجود ندارد و برجام در حال اجرایی شدن است بلکه اعلام می‌کند که از ایجاد چارچوبی برای مذاکره در مسائل منطقه‌ای  نیز خوشحال می‌شود!(4)

 

خامساً فرانسه و آلمان پیش‌تر صراحتاً اعلام کردند جهت فشار بیشتر بر روی ایران حاضرند که با آمریکا همراهی کنند. ماکرون در دیدار با حسن روحانی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل « چشم‌انداز مذاکرات هسته‌ای جدید با ایران بعد از سال ۲۰۲۵» را مطرح کرد و به روحانی هشدار داد که تهران می‌بایست تحریک آمریکا از طریق فعالیت‌های منطقه‌ای اش را متوقف کند. رئیس جمهور فرانسه همچنین ماکرون در سخنان خود در مجمع عمومی سازمان ملل نیز با تاکید بر این مسئله گفت: من امیدوارم که بتوانیم بر روی محدود کردن برنامه موشک‌های بالستیک ایران هم کار کنیم. ما باید بر روی راهکاری برای دوره پس از ۲۰۲۵ کار کنیم. زیگمار گابریل وزیر خارجه آلمان نیز در جریان سفر به واشنگتن و در دیدار با رکس تیلرسون همتای آمریکایی می‌گوید: اما (آلمان) در عین حال آمادگی دارد که به همراه فرانسه، بریتانیا و آمریکا تهران را تحت فشار بگذارند تا تمامی جزئیات توافق را اجرایی کند!

 

سادساً جان‌کری در آخرین یادداشت خود در واشنگتن پست نیز به همراهی کشورهای اروپایی با آمریکا اشاره کرده و  می‌نویسد: وزرای خارجه کشورهای اروپایی به او گفته‌اند در صورت ماندن آمریکا در برجام با این کشور برای مقابله با «رفتارهای نادرست ایران» همراهی خواهند کرد!

 

موارد فوق به شکل کاملاً آشکاری نشان می‌دهد که اروپا در سال‌های گذشته هیچ‌گاه کمکی به ایران نکرده و در آینده نیز همین روال را در پیش خواهد گرفت. به همین جهت باید دانست که اصرار به منزوی خواندن آمریکا از جانب برخی مقامات دولت دوازدهم و مخالف جلوه دادن اروپا در برابر اقدامات آمریکا تنها یک هدف را دنبال می‌کند و آن‌هم توجیه اجرای تعهدات یک طرفه ایران ذیل برجام است. اما طولی نخواهد کشید که اروپا نیز آشکارتر از گذشته به همراهی با آمریکا بپردازد و به همین جهت بهتر که دولت‌مردان توجیه بهتری برای انفعال و ضعف خود پیدا کنند.

 

1-http://www.iribnews.ir/fa/news/1848957/

2- https://www.cbsnews.com/news/trump-to-announce-iran-deal-plan/

3 - http://thehill.com/policy/defense/355308-trump-to-decertify-iran-nuclear-deal

4- https://eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-homepage/32546/remarks-high-representativevice-president-federica-mogherini-following-ministerial-meeting_en